Spacer oliwski: na początku było jezioro - Lacum Saspa

Wydział Oliwistyki. Katedra Wiedzy
Prowadzący: Marek Chomicki
Typ: spotkanie
Miejsce: Gdańsk Zaspa, peron SKM
Data: 2017.09.16 10:00 - 12:30

Pisane dzieje Zaspy zaczęły się w połowie XIII wieku, kiedy w dokumentach wystawionych przez księcia Świętopełka wymieniona została nazwa przyujściowego jeziora, nadanego oliwskim cystersom, którzy zbudowali nad nim stację rybacką do połowy śledzi.Jezioro swoją nazwę otrzymało od licznych piaszczystych wydm okalających jego brzegi.

Planowe zasiedlenie przymorskich terenów rozpoczęło się znacznie później, bo dopiero na początku XVII wieku, kiedy zakonnicy założyli wieś o nazwie Zaspa. Centrum nowej osady zlokalizowane zostało w okolicy dzisiejszego skrzyżowania ulic; Uczniowskiej i Hallera. Natomiast obszar zajmowany przez nowo powstałą wieś był ogromny (liczył ponad 800 hektarów) i obejmował oprócz obecnej Zaspy także inne współczesne dzielnice Gdańska: Przymorze Wielkie, Brzeżno, Nowy Port i Letnicę.

Cysterskim zwyczajem część terenów należących do Zaspy została wydzierżawiona zamożnym gdańszczanom, którzy nadawali swoim podmiejskim rezydencjom indywidualne nazwy: Czerwony Dwór, Biały Dwór, Czarny Dwór, Królewski Dwór i Narożny Dwór. Do naszych czasów zachował się tylko ten ostatni (Eckhof) leżący u zbiegu ulic: Chrobrego i Powstańców Wielkopolskich.

Wraz z pierwszym rozbiorem Polski (1772) skończyła się cysterska jurysdykcja nad Zaspą, a rozpoczęły się rządy państwa pruskiego. W połowie XIX wieku część zaspiańskich terenów zostało przejętych przez pruskich żołnierzy gdańskiego garnizonu, którzy urządzili na nich Wielki Plac Ćwiczeń.

Kilkanaście lat później, w 1912 roku, na południowo-zachodnich gruntach Zaspy powstała wojskowa stacja lotnicza, która w okresie międzywojennym przekształciła się w międzynarodowe, cywilne lotnisko o nazwie Langfuhr, po ostatniej wojnie - Wrzeszcz. Po uruchomieniu nowego portu w Rębiechowie (2.V.1974) tereny po byłym lotnisku zostały przeznaczone na cele mieszkaniowe. W ciągu kilkunastu lat powstało na Zaspie całkiem spore miasteczko liczące 40 tys. mieszkańców, którego głównym projektantem był Roman Horodyński.

Miasto Gdańsk
Projekt współfinansowany ze środków Miasta Gdańska.